Tháng: Tháng Hai 2023

Bắt đầu từ thứ Tư lễ Tro, các Chúa nhật thường niên bị dừng lại và sẽ được tiếp tục sau 1 tháng rưỡi nữa, tức là sau lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống. Lúc này chúng ta đang sống một thời gian đặc biệt, là chu kỳ Vượt qua bao gồm Mùa Chay và Mùa Phục Sinh.

Trong hai tuần đầu của Mùa Chay, chúng ta cùng suy niệm Tin mừng của Thánh Mát-thêu về những cám dỗ của Chúa Giê-su và biến cố biến hình. Sáu đó là ba Chúa nhật suy niệm về các bài Tin mừng của Thánh Gioan, theo truyền thống để chuẩn bị cho các anh chị em dự tòng đón nhận bí tích thánh tẩy: như biến cố Chúa Giê-su cho chị phụ nữ Samaria nước uống bên bờ giếng, mở mắt người mù từ khi mới sinh và phép lạ làm cho Lagiaro chết 4 ngày sống lại.

Trong những thế kỷ đầu Ki-tô giáo, các bài đọc Kinh thánh này đã giúp cho các người lớn muốn gia nhập vào Giáo Hội. Các bài đọc này cũng dành cho các ki-tô hữu muốn làm mới lại lời hứa trong bí tích Rửa tội vào đêm Vọng Phục sinh. Để đạt được lợi ích, thời gian Mùa chay có nhiều phương thế có thể giúp hâm nóng tinh thần sống đạo: như lắng nghe và suy niệm Lời Chúa, phục vụ các anh chị em, ăn chay, bác ái và cầu nguyện. Các phương thế này cho tới hôm nay vẫn luôn là nền tảng cho sự đổi mới của các tín hữu.

Câu chuyện cám dỗ trong xa mạc được thuật lại trong ba sách Tin mừng nhất lãm, nhưng trong mỗi trình thuật lại có các sắc thái khác nhau, tương ứng với từng sứ điệp thần học mà mỗi tác giả muốn chuyển tải. Trong câu chuyện của thánh Mát-thêu, Chúa Thánh Thần dẫn Chúa Giê-su vào trong sa mạc để Ngài đối diện với Thần dữ. Những cám dỗ trong sa mạc sẽ là những cám dỗ mà Chúa Giê-su sẽ gặp trong suốt cuộc đời: như bị đám đông cám dỗ lên làm vua, bị cám dỗ thi thố các phép lạ, bị Phêrô gây sức ép bỏ con đường thập giá, và bị kẻ thù cám dỗ bước xuống khỏi thập giá.

Kế hoạch của Satan biểu lộ chủ yếu ở cám dỗ thứ ba, gồm tóm tất cả các cám dỗ khác và Chúa Giê-su đã đẩy lui tận gốc rễ. Đó chính là cám dỗ về tiền bạc và quyền lực, như Tin mừng thuật lại, thì:  “Quỷ lại đem Người lên một ngọn núi rất cao, và chỉ cho Người thấy tất cả các nước thế gian… và bảo rằng: “Tôi sẽ cho ông tất cả những thứ đó, nếu ông sấp mình bái lạy tôi.” Trong suốt đời sống công khai, Chúa Giê-su đã luôn từ chối quyền lực. Đừng quên rằng các tác giả Tin mừng viết vào lúc mà đất nước Palestine đang bị chiếm đóng bởi đế quốc Roma, bá chủ quyền lực thời đó, đến nối gán cho các hoàng đế một quyền lực thần linh. Vì thế mà các tác giả Tin mừng vén mở cho thấy quyền lực của những kẻ áp bức là thuộc về quỷ dữ (quỷ chống lại Thiên Chúa cũng chỉ vì kiều ngạo muốn bằng Thiên Chúa). Quyền lực thì tách biệt, làm cho kiêu căng và khắt khe, trong khi đó Chúa Giê-su lại làm chứng tá, làm mẫu gương cho hiệp thông và phục vụ.

Chúa Giê-su từ chối cai trị người khác khi ngài nói rõ: “Con người đến không phải để được phục vu, nhưng là phục vụ và hiến dâng mạng sống mình”. Cả cuộc đời Chúa là một sự phục vụ. Ngài đã làm người vì người khác; đã hóa bánh ra nhiều vì người khác; đã làm nhiều dấu lạ chữa lành bệnh tật vì người khác; đã giải thoát người phụ nữ ngoại tình, đã giúp cho anh bại liệt được hội nhập với gia đình và cộng đoàn; Ngài đã ăn uống với những người thu thuế và tội lỗi, đã giúp cho Maria madalena và Zakeu tìm lại được ý nghĩa của đời sống.

Trong bài tường thuật về các cám dỗ, thánh Mát-thêu giới thiệu Chúa Giê-su như là một người con vâng phục Cha mình, trái với Adam và Eva, Adam mới đã chinh phục tất cả các cám dỗ để làm theo ý Chúa Cha. “Xin cho ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời”.

Satan cố gắng làm cho Chúa Giê-su đi ngược lại với ơn gọi của người con yếu dấu của Cha, khi nó dụ dỗ: “ nếu ông là con Thiên Chúa”. Cám dỗ tệ hại nhất của người người tín hữu, đó là chối bỏ danh xưng làm con của Chúa, không còn đặt tin tưởng nơi Ngài và muốn vượt qua Ngài. Tội lỗi, đó chính là từ bỏ nhà cha như đứa con hoang đàng, để tìm kiếm hạnh phúc nơi khác, xa cách Chúa, như Adam và Eva nghi ngờ về tình yêu của Chúa đối với họ và chối bỏ Ngài. Chính vì vậy khi hai ông bà thấy mình trần truồng, có nghĩa là thấy thân phận mòng dòn, dễ bị tổn thương, để cho mình thuộc về sự chết.

Ngày hôm nay hơn bao giờ hết, kẻ thù của Thiên Chúa tấn công người tín hữu về chất lượng của đức tin, bằng cách thuyết phục họ rằng thật là mãn nguyện với những của ăn trần thế: như thể thao, học tập, nghề nghiệp, tiền bạc, quyền lực, mà quên mất cái giá trị mình đang có là Đức Tin, và để Đức Tin là điểm tựa soi dẫn đời sống của mình. Đối diện với những chọn lựa thỏa mãn với những thực tại trần thế đời này, Chúa Ki-tô đã nêu gương mẫu cho mỗi chúng ta hôm nay: đó là Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra. 

Trong đời sống mỗi ngày, với bao cám dỗ và bao điều phải chọn lựa. Xin cho mỗi chúng ta biết chọn ý Chúa theo gương Đức Giêsu. Amen.

Mùa Chay bắt nguồn từ thế kỷ thứ IV với ý nghĩa là thời gian chuẩn bị đón mừng đại lễ Phục Sinh. Trong ý nghĩa này mà Mùa Chay nhắm tới 2 mục tiêu:

• chuẩn bị cho anh chị em dự tòng đón nhận bí tích thánh tẩy trong đêm vọng phục sinh
• và là thời gian để các ki-tô hữu làm mới lại lời hứa khi chịu phép thanh tẩy.

Bắt đầu từ thế kỷ thứ 8, việc xức tro mới được đưa vào cử hành phụng vụ như là dấu chỉ thống hối cộng đồng. Đây là biểu tượng đến từ trong Cựu Ước. Khi đó vào đầu Mùa Chay, các ki-tô hữu nhìn nhận những tỗi lỗi mình khi xức tro lên đầu và cách tượng trưng họ bị trục xuất khỏi nhà thờ. Hành vi này trong một ý nghĩa nào đó, là hành vi mà Thiên Chúa đã đuổi ông bà nguyên tổ Adam và Eva ra khỏi vườn địa đàng, sau khi mà hai ông bà đã bất tuân phục Thiên Chúa ăn trái cây Chúa cấm. Nhưng tín hữu này sau một thời gian cầu nguyện, ăn chay và hối cải sẽ được gia nhập lại với cộng đoàn ki-tô hữu.

Vào thời Trung cổ, việc xức tro lại mang một ý nghĩa khác: nó nói lên thân phận mỏng dòn và ngắn ngủi của phận người, như lời ca: “người ơi hãy nhớ người là bụi tro, ngày mai người sẽ trở về bụi tro.” Vậy hình ảnh bụi tro nối kết với sự chết và nấm mồ. Đó cũng là hình ảnh quen thuộc đối với mỗi chúng ta hôm nay.

Ý nghĩa ban đầu của Mùa Chay là thời gian sám hối và đền tội, đã có vào thế kỷ thứ 8, bây giờ vẫn còn hiệu lực. Con người là tro bụi, là hình ảnh của thân phận con người xa cách Thiên Chúa, từ chối mối liên hệ với Ngài và bước vào con đường của sự chết. Thân phận tro bụi là thân phận của những ai đối lập với Chúa, quay lưng lại với Chúa như Adam và Eva, như đứa con bỏ nhà đi hoang.

Tuy nhiên, trong con đường thảm thương của sự xa cách như thế, người ta vẫn có cơ hội quay trở về cội nguồn của mình. Vậy mỗi chúng ta được mời gọi trở về với Chúa vì Ngài luôn giang rộng vòng tay đón tất cả những ai trở về. Trong ý nghĩa đó mà mỗi chúng ta được mời gọi trong Mùa Chay này xây dựng đời sống mình trên ba trụ cột của đời sống thiêng liêng do thái giáo: đó là cầu nguyện, chay tịnh và bố thí.

Cầu nguyện: đối với người do thái thời Chúa Giê-su là ba lần mỗi ngày: 9h00, 12h00 và 15h00. Như trong kinh phụng vụ, vẫn có các giờ kinh theo thời khắc như thế. Cầu nguyện với thời khắc các giờ trong ngày giúp cho cầu nguyện đi vào hoạt động thường ngày. Nó cho phép người ta tiếp xúc đều đặn với Chúa và khám phá ra thánh ý của Ngài. Vậy Mùa chay là thời gian mời gọi chúng ta tái khám phá thói quen cầu nguyện qua những thời khắc trong ngày như thế.

Ăn chay: như cầu nguyện, ăn chay giữ một vị trí trong đời sống thiêng liêng, không phải giúp chúng ta giảm ki-lô-gam, nhưng là để giải phóng chúng ta khỏi bản năng chiếm hữu và thu tích vô ích. Ăn chay cũng nhắc chúng ta rằng sinh ra trần trụi thì ra đi cũng trần trụi chẳng có gì. Chúng ta chẳng mang theo xuống nấm mồ tất cả những của cải mà chúng ta cố gắng thu tích.

Bố thí: là cột trụ thứ ba của đời sống thiêng liêng do thái giáo. Bố thí là một phương thế bắt chước lòng quảng đại của Thiên Chúa, đặc biệt là dành ưu tiên cho những người túng thiếu. Như Thánh Mát-thêu nói trong Tin mừng, chúng ta sẽ bị xét xử về việc chia sẻ cho tha nhân của cải, thời gian và tài năng: khi ta đói các người đã cho ta ăn, khi ta mình trần, các người đã cho mặc, khi ta đau yếu và ở tù các người đã đến viếng thăm ta…Mỗi chúng ta được mời gọi chia sẻ không chỉ tiền bạc, nhưng còn chia sẻ điều quý hơn mà chúng ta có: như tình yêu, lòng bao dung, sự cảm thông và tha thứ.

Trong Kinh thánh, bố thí luôn luôn gắn kết chặt chẽ với ăn chay, như ngôn sứ Isaia nói rõ, chay tịnh “Chẳng phải là chia cơm cho người đói, rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ; thấy ai mình trần thì cho áo che thân, không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục?”

Thời gian mùa chay là thời gian lý tưởng để nuôi dưỡng đức tin bằng nguồn mạch là ba trụ cột thiêng liêng: cầu nguyện, chay tịnh và bố thí.

Trong lịch sử Giáo Hội, Mùa chay luôn được trình bày như là một mùa xuân mới, như một thời kỳ đổi mới. Đó không phải là thời gian của buồn sầu nhưng là của niềm vui sâu sa vì chúng ta được Thiên Chúa đón nhận, tha thứ và yêu thương. Mùa chay mang lại cho chúng ta niềm hy vọng mà nhiều khi niềm hy vọng này bị che lấp bởi bệnh tật, những điều không may mắn, hay những bất hạnh đủ loại. Vâng, mỗi chúng ta hôm nay được mời gọi tái khám phá tình thương của Thiên Chúa trong cuộc đời mình. Và như thế Mùa Chay chính là Mùa Xuân của Chúa gửi đến cho tất cả chúng ta. Amen.

Trong bài Tin mừng chúng ta vừa nghe, Chúa Giê-su nhắc lại luật xưa đã được ban cho dân Do thái. Đó là những quy định tối thiểu cho đời sống xã hội: như không được giết người, không được trộm cắp, không được lừa dối…Đối với Chúa Giê-su, không có việc loại bỏ những đòi buộc này; ngược lại, ngài con mời gọi các môn đệ và mỗi chúng ta tiến xa hơn trong sự hoàn thiện. Như trong một gia đình, việc thực hành chu đáo một quy định trong gia đình chưa đủ để làm cho gia đình đó hạnh phúc, mà để hạnh phúc thật sự thì gia đình đó cần phải mở ra sống tình liên đới, hiếu khách, chia sẻ với người khác và nhất là sống tình yêu thương.

Để giúp cho mọi người hiểu rõ hơn, Chúa Giê-su đi thẳng vào cái cụ thể của đời sống con người, khi ngài nói: “Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng: Chớ giết người; ai giết người, thì đáng bị đưa ra toà. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: Ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng.” Thực vậy, Chúa Giê-su cho thấy rõ lời nói có thể giết chết người ta: những lời nguyền rủa, quấy rối, những phân biệt đối xử là một thứ thuốc độc sẽ gây ra những thiệt hại trầm trọng. Những lời nói xấu nói hành có thể làm mất danh thơm tiếng tốt của người khác.

Hôm nay, Chúa Giê-su đề nghị hãy hoàn thiện bằng tình yêu. Nếu chúng ta chối bỏ không làm hòa với người hàng xóm thì chúng ta không thể nói là chúng yêu mến Chúa được. Trước khi dâng của lễ trên bàn thờ, mỗi chúng ta được mời gọi hãy biết làm hòa với người đó.

Điều mà Chúa Giê-su mong muốn, đó là một đời sống tràn đầy tình thương yêu. Như chính Chúa đã từng kêu mời nhưng ai muốn làm môn đệ Chúa là “hãy nên hoàn thiện như Cha trên trời là Đấng hoàn thiện”, và Chúa đã sống lời kêu mời đó cho đến cùng. Thực vậy Chúa đã sống yêu thương khi tha thứ cho ông Gia-kêu lùn, Chúa đã không ném đá chị phụ nữ ngoại tình, nhưng Chúa đã cho chị sức mạnh để vươn lên sống phẩm giá làm người; Chúa đã bỏ qua lỗi lầm của Phê-rô khi ông chối Chúa ba lần. Có rất nhiều dụ ngôn mà Chúa Giê-su kể ra để giúp cho chúng ta thấy được tình yêu đích thật là gì: như dụ ngôn con chiên lạc và dụ ngôn người con hoàng đàng. Các dụ ngôn như thế cho thấy rõ tình yêu đích thật là thế nào. Tình yêu này cần được phản ảnh trong đời sống của mỗi chúng ta.

Yêu thương đó chính là con đường hoàn cải mà Chúa Giê-su đề ra cho chúng ta. Đức Thánh Cha Phanxicô đã từng nói rằng ta không nên ca tụng Thiên Chúa bằng chính những ngôn ngữ mà ta dùng để nguyền rủa anh em mình. Điều đó không phù hợp chút nào. Sống hòa hợp yêu thương mới làm cho đời mình trở thành lời ca tụng Thiên Chúa tuyệt vời nhất..

Khi đọc Tin mừng hôm nay, ai trong chúng ta cũng thấy mình hơn kém là tội nhân. Để được vào Nước Chúa, cần có một con tim trong sạch. Ta không thể đạt tới sự hoàn toàn trong sạch chỉ bằng những phương tiện nhân loại, nhưng với Thiên Chúa, mọi sự đều có thể. Vậy cần phải mở lòng mình ra với Chúa bằng những lời cầu nguyện liên lỉ, bằng một tình yêu thương chân thành, bằng việc đón nhận bí tích hòa giải và tham dự Thánh lễ. Nếu mỗi chúng ta cam kết bước đi trên con đường hoán cải, Chúa sẽ thanh tẩy chúng ta nên trong sạch, khi đó chúng ta sẽ trở nên trong sạch và được thấy Chúa. Và Chúa sẽ ở trong chúng ta và chúng ta sẽ được ở trong Ngài. Amen.